Duurzaamheid: betekenisvol of leeg begrip?
Wat is duurzaamheid? Steeds vaker wordt iets duurzaam genoemd, maar wat is de definitie van duurzaamheid en bestaat er zoiets als duurzaam vlees of groene kolencentrales?
Het begrip duurzaamheid wordt vaak aangeduid door middel van de drie p’s (nee, ik doel niet op pizza, patat en pannenkoeken, maar) planet, people, profit. Dit principe kan worden toegepast om het duurzaamheidsgehalte bij te houden en te verbeteren, van producten, diensten, organisaties, activiteiten, huishoudens, landen en ga zo maar door. Een product is bijvoorbeeld duurzaam wanneer de werkomstandigheden goed zijn, het geen negatieve invloed heeft op het milieu en wanneer de organisatie economisch onafhankelijk is.
Planet
Wanneer er gesproken wordt over duurzaamheid ligt de nadruk meestal op planet. Een duurzaam product is in de hele levenscyclus niet kwalijk voor de natuur. Belangrijk om te onderzoeken is bijvoorbeeld: welke grondstoffen er zijn gebruikt, hoeveel fossiele energie er wordt gebruikt in het proces, wat voor en hoeveel broeikasgassen en milieuvervuilende stoffen er worden uitgestoten, wat voor en hoeveel afval er wordt gecreëerd. Idealiter draagt het product bij aan het behoud of herstel van natuur en ecosystemen.
People
Wanneer een product positief bijdraagt aan het leven van mensen, people, wordt er ook wel gesproken van sociale duurzaamheid. Een organisatie die sociaal duurzaam wil zijn kan bijvoorbeeld zinvolle werkgelegenheid bieden onder goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, aan mensen die anders wellicht niet zulke banen hadden gevonden. Denk hierbij aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of mensen in minder welvarende landen. Ook is het belangrijk om een eerlijke prijs te betalen voor ingekochte producten en diensten, en dus niet altijd keihard de laagste prijs te onderhandelen.
Prosperity
De P van profit wordt steeds vaker vervangen door prosperity, omdat het streven naar winst en groei in veel gevallen niet samengaat met duurzaamheid. Je kunt als mensheid ook welvaren (prosper) met genoeg, in plaats van altijd meer.
Statisch begrip
Duurzaamheid klinkt echter statisch: iets is duurzaam of het is niet duurzaam. Het ligt echter ingewikkelder, wat waar trek je de grens? Is een bespoten Nederlandse appel duurzaam? Of een ingevlogen fairtrade banaan? Of de melk van een koe uit de buurt? Duurzaamheid is niet iets dat je aan iets kan toekennen, het komt in gradaties. Een banaan is minder duurzaam dan een lokale appel, maar duurzamer dan een glas melk. Het is dan ook incorrect om iets duurzaam te noemen. Alles is op een manier schadelijk voor het milieu, echter kan je wel kiezen voor het minst schadelijke.
Om deze reden wordt er vaak gesproken van duurzame ontwikkeling. Hiermee wordt de ontwikkeling bedoeld die ernaar streeft om te voorzien in de behoeften van huidige generaties zonder daarmee toekomstige generaties te belemmeren om ook in hun behoeften te voorzien. Kort gezegd: je houdt rekening met de toekomst in het maken van je keuzes op dit moment. Bij toekomstige generaties hebben we het hierbij minstens zoveel over dieren en planten als over mensen. Te vaak echter wordt in dit opzicht de mens centraal gesteld. Wanneer we de ecosystemen niet goed behandelen, zullen we deze ontwrichten en daarmee ook ons eigen leven in gevaar brengen.
Greenwashing
Op de vreemdste producten wordt tegenwoordig het label groen of duurzaam geplakt. Duurzaamheid is een marketing strategie geworden. Een tijd geleden was er ophef over de Albert Heijn, die onduurzame producten als duurzaam had gelabeld, waaronder Lipton. Het is helaas niet voor iedereen duidelijk dat zulke producten schadelijk zijn, waardoor er mensen in de marketingtruc trappen. Het probleem is dan ook dat duurzaamheid een vrij begrip is voor iedereen om te gebruiken en interpreteren. Op deze manier verliest het zijn waarde. Terwijl in mijn ogen het heel belangrijk is om zo’n begrip te hebben.
Keurmerken, labels, certificering
Om de voorgenoemde reden zijn er talloze keurmerken opgericht om een bepaalde mate van duurzaamheid van een product of dienst te communiceren naar consumenten, bijvoorbeeld het EU-Ecolabel, Fair Trade en FSC. Zulke keurmerken hebben verschillende mate van inhoud en (externe) controle. Door hun inmiddels grote aantal raken de meeste mensen echter het overzicht kwijt, en schieten de labels zo hun doel voorbij. Apps als Question Mark en de MilieuCentraal keurmerkenwijzer kunnen door hun overzicht een uitkomst bieden.
Duurzame leefwijze
Een duurzame leefstijl heeft betrekking op alle aspecten van je leven: je voeding, je afval, hoeveel je koopt, wat je koopt, je energieverbruik. Zo kunnen dagelijkse gewoonten als schoonmaken, douchen en naar het toilet gaan duurzamer dan je wellicht zou verwachten. Om te weten hoe groen jouw leefstijl is kan je je ecologische voetafdruk berekenen. Het is een ontwikkeling omdat je altijd duurzamer kan leven en er nieuwe uitvindingen komen. Duurzaamheid is ook een ontwikkeling omdat mensen hun leven niet in een nacht omgooien. We veranderen ons gedrag geleidelijk.
Ons gedrag brengt vele problemen teweeg: de opwarming van de aarde, het smelten van de ijskappen, het stijgen van de zeespiegel, extremer weer, de afname van de biodiversiteit. De gevolgen zijn meer en meer merkbaar: overstromingen, armoede, vluchtelingen. Mensen lijken eerst iets meegemaakt te moeten hebben, voor ze beseffen dat het ook om hun gaat.
Waar ik nu ben in India ligt er overal afval, de berm en het water langs de weg worden gekleurd door verpakkingen. Af en toe wordt het in de fik gezet, dan wordt de straat gevuld met de geur van verbrand plastic. Hoewel ik wist dat ons afval een groot probleem is, zag ik hier pas het effect. Thuis gooien we ons afval weg en is ons probleem opgelost: we worden er niet mee geconfronteerd. Maar ook in Nederland worden grote bulten afval in de brand gestoken, ook in Nederland is plastic in het water een groot probleem, ook in Nederland produceren we ongelofelijk veel afval.
Daarnaast is er hier een waterschaarste, dit jaar is er voor het eerst geen moesson geweest. Hierdoor is het grondwater erg laag en hebben de planten niet genoeg water. Oogsten mislukken maar ook het drinkwater komt in gevaar. Een duurzame stap die veel mensen zetten is het droge composttoilet, in plaats van het kostbare water door de wc te spoelen brengen ze hun vruchtbare ontlasting terug naar de bodem.
Ethiek
Duurzame keuzes gaan vaak gepaard met een gevoel van rechtvaardigheid, het maken van een ethische keuze. Het is dan ook vaak de combinatie van beiden dat mensen veganistisch worden. Het voelt onjuist om de natuur en de dieren te exploiteren voor ons (korte termijn) genot. Om terug te komen op mijn vraag aan het begin van dit artikel: duurzaam vlees bestaat niet en groene kolencentrales ook niet. Beide zijn een oxymoron. Het eten van een kip is duurzamer dan een koe, beide zullen het echter nooit duurzaam zijn. Probeer liever eens de kipstuckjes van de Vegetarische slager.
Het begrip duurzaamheid wordt vaak aangeduid door middel van de drie p’s (nee, ik doel niet op pizza, patat en pannenkoeken, maar) planet, people, profit. Dit principe kan worden toegepast om het duurzaamheidsgehalte bij te houden en te verbeteren, van producten, diensten, organisaties, activiteiten, huishoudens, landen en ga zo maar door. Een product is bijvoorbeeld duurzaam wanneer de werkomstandigheden goed zijn, het geen negatieve invloed heeft op het milieu en wanneer de organisatie economisch onafhankelijk is.
Planet
Wanneer er gesproken wordt over duurzaamheid ligt de nadruk meestal op planet. Een duurzaam product is in de hele levenscyclus niet kwalijk voor de natuur. Belangrijk om te onderzoeken is bijvoorbeeld: welke grondstoffen er zijn gebruikt, hoeveel fossiele energie er wordt gebruikt in het proces, wat voor en hoeveel broeikasgassen en milieuvervuilende stoffen er worden uitgestoten, wat voor en hoeveel afval er wordt gecreëerd. Idealiter draagt het product bij aan het behoud of herstel van natuur en ecosystemen.
People
Wanneer een product positief bijdraagt aan het leven van mensen, people, wordt er ook wel gesproken van sociale duurzaamheid. Een organisatie die sociaal duurzaam wil zijn kan bijvoorbeeld zinvolle werkgelegenheid bieden onder goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, aan mensen die anders wellicht niet zulke banen hadden gevonden. Denk hierbij aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of mensen in minder welvarende landen. Ook is het belangrijk om een eerlijke prijs te betalen voor ingekochte producten en diensten, en dus niet altijd keihard de laagste prijs te onderhandelen.
Prosperity
De P van profit wordt steeds vaker vervangen door prosperity, omdat het streven naar winst en groei in veel gevallen niet samengaat met duurzaamheid. Je kunt als mensheid ook welvaren (prosper) met genoeg, in plaats van altijd meer.
Statisch begrip
Duurzaamheid klinkt echter statisch: iets is duurzaam of het is niet duurzaam. Het ligt echter ingewikkelder, wat waar trek je de grens? Is een bespoten Nederlandse appel duurzaam? Of een ingevlogen fairtrade banaan? Of de melk van een koe uit de buurt? Duurzaamheid is niet iets dat je aan iets kan toekennen, het komt in gradaties. Een banaan is minder duurzaam dan een lokale appel, maar duurzamer dan een glas melk. Het is dan ook incorrect om iets duurzaam te noemen. Alles is op een manier schadelijk voor het milieu, echter kan je wel kiezen voor het minst schadelijke.
Om deze reden wordt er vaak gesproken van duurzame ontwikkeling. Hiermee wordt de ontwikkeling bedoeld die ernaar streeft om te voorzien in de behoeften van huidige generaties zonder daarmee toekomstige generaties te belemmeren om ook in hun behoeften te voorzien. Kort gezegd: je houdt rekening met de toekomst in het maken van je keuzes op dit moment. Bij toekomstige generaties hebben we het hierbij minstens zoveel over dieren en planten als over mensen. Te vaak echter wordt in dit opzicht de mens centraal gesteld. Wanneer we de ecosystemen niet goed behandelen, zullen we deze ontwrichten en daarmee ook ons eigen leven in gevaar brengen.
Greenwashing
Op de vreemdste producten wordt tegenwoordig het label groen of duurzaam geplakt. Duurzaamheid is een marketing strategie geworden. Een tijd geleden was er ophef over de Albert Heijn, die onduurzame producten als duurzaam had gelabeld, waaronder Lipton. Het is helaas niet voor iedereen duidelijk dat zulke producten schadelijk zijn, waardoor er mensen in de marketingtruc trappen. Het probleem is dan ook dat duurzaamheid een vrij begrip is voor iedereen om te gebruiken en interpreteren. Op deze manier verliest het zijn waarde. Terwijl in mijn ogen het heel belangrijk is om zo’n begrip te hebben.
Keurmerken, labels, certificering
Om de voorgenoemde reden zijn er talloze keurmerken opgericht om een bepaalde mate van duurzaamheid van een product of dienst te communiceren naar consumenten, bijvoorbeeld het EU-Ecolabel, Fair Trade en FSC. Zulke keurmerken hebben verschillende mate van inhoud en (externe) controle. Door hun inmiddels grote aantal raken de meeste mensen echter het overzicht kwijt, en schieten de labels zo hun doel voorbij. Apps als Question Mark en de MilieuCentraal keurmerkenwijzer kunnen door hun overzicht een uitkomst bieden.
Duurzame leefwijze
Een duurzame leefstijl heeft betrekking op alle aspecten van je leven: je voeding, je afval, hoeveel je koopt, wat je koopt, je energieverbruik. Zo kunnen dagelijkse gewoonten als schoonmaken, douchen en naar het toilet gaan duurzamer dan je wellicht zou verwachten. Om te weten hoe groen jouw leefstijl is kan je je ecologische voetafdruk berekenen. Het is een ontwikkeling omdat je altijd duurzamer kan leven en er nieuwe uitvindingen komen. Duurzaamheid is ook een ontwikkeling omdat mensen hun leven niet in een nacht omgooien. We veranderen ons gedrag geleidelijk.
Ons gedrag brengt vele problemen teweeg: de opwarming van de aarde, het smelten van de ijskappen, het stijgen van de zeespiegel, extremer weer, de afname van de biodiversiteit. De gevolgen zijn meer en meer merkbaar: overstromingen, armoede, vluchtelingen. Mensen lijken eerst iets meegemaakt te moeten hebben, voor ze beseffen dat het ook om hun gaat.
Waar ik nu ben in India ligt er overal afval, de berm en het water langs de weg worden gekleurd door verpakkingen. Af en toe wordt het in de fik gezet, dan wordt de straat gevuld met de geur van verbrand plastic. Hoewel ik wist dat ons afval een groot probleem is, zag ik hier pas het effect. Thuis gooien we ons afval weg en is ons probleem opgelost: we worden er niet mee geconfronteerd. Maar ook in Nederland worden grote bulten afval in de brand gestoken, ook in Nederland is plastic in het water een groot probleem, ook in Nederland produceren we ongelofelijk veel afval.
Daarnaast is er hier een waterschaarste, dit jaar is er voor het eerst geen moesson geweest. Hierdoor is het grondwater erg laag en hebben de planten niet genoeg water. Oogsten mislukken maar ook het drinkwater komt in gevaar. Een duurzame stap die veel mensen zetten is het droge composttoilet, in plaats van het kostbare water door de wc te spoelen brengen ze hun vruchtbare ontlasting terug naar de bodem.
Ethiek
Duurzame keuzes gaan vaak gepaard met een gevoel van rechtvaardigheid, het maken van een ethische keuze. Het is dan ook vaak de combinatie van beiden dat mensen veganistisch worden. Het voelt onjuist om de natuur en de dieren te exploiteren voor ons (korte termijn) genot. Om terug te komen op mijn vraag aan het begin van dit artikel: duurzaam vlees bestaat niet en groene kolencentrales ook niet. Beide zijn een oxymoron. Het eten van een kip is duurzamer dan een koe, beide zullen het echter nooit duurzaam zijn. Probeer liever eens de kipstuckjes van de Vegetarische slager.
Reacties
Een reactie posten